Page 33 - Il Controllo del Territorio - da Federico II di Svevia all'Arma dei Carabinieri

La terza costituzione, datata 21 giugno 365,
LE REGIONI DELL’ITALIA DI ETÀ AUGUSTEA
oltre a colmare le lacune interpretative del-
la prima e la dissoluzione della seconda, ne
riproponeva la prescrizioni. Così il testo:

Cum omnifariam urbicarias regiones ah omni
crimine et adsiduis abactorum rapinis quietas esse
cuperemus, eo usque intentio nostra prospexit, ut
istis in locis equo vehi his tantummodo liceret,
quos ah huius modi sceleris suspicione locus aut
dignitas vindicavit.
Sed postea sanximus ut suarii equis quindem ute-
rentur, verum ad pericolum suum pertinere co-
gnoscerent, si quid in his regionibus sceleris esset
admissum.
Nunc quia advertimus a suariis, qui propriis of-
ficiis occupantur, hanc nccessitatem alienam esse

picenum atque flaminiam nec non etiam apuliam et cala-
briam, brittios et lucaniam atque samnium habendi equi
vel equae copiam praeclusam esse sancimus. ii vero, qui
minime animos ab huius modi usurpatione deflectunt,
abactorum supplicio teneantur. dat. prid. kal. octob.
altino divo ioviano et varroniano conss. (364 sept. 30).
9.30.2 Idem aa. ad buleforum consularem campaniae.
post alia: ut omnes latronum conatus debilitati conquie-
scant, pastoribus rei nostrae, id est lanigerarum ovium
pecudumque custodibus, nec non etiam procuratoribus
et actoribus senatorum habendi equini pecoris licentiam
denegamus, sub hac videlicet interminatione, ut ii, qui
nostrae mansuetudinis statuta temptaverint violare,
abactorum supplicia tolerare cogantur. dat. iii non. oc-
tob. altino divo ioviano et varroniano conss. (364 oct.
5) 9.30.3 Idem aa. rufino praefecto praetorio. cum om-
nifariam urbicarias regiones ab omni crimine et adsidu-
is abactorum rapinis quietas esse cuperemus, eo usque
intentio nostra prospexit, ut istis in locis equo vehi his
quanto delineato. Per meglio sottolinearne la drastica tantummodo liceret, quos ab huius modi sceleris suspicione locus aut di-
applicazione, Valentiniano ne ribadì i caratteri distinti- gnitas vindicavit. sed postea sanximus, ut suarii equis quidem uterentur,
vi, con la seconda costituzione del 5 ottobre dello stesso verum ad periculum suum pertinere cognoscerent, si quid in his regioni-
bus sceleris esset admissum. nunc quia advertimus, a suariis, qui propriis
anno. Il testo originale di questo documento, purtroppo,
officiis occupantur, hanc necessitatem alienam esse debere, excellentia
è andato perduto, per cui sappiamo solo indirettamente tua ita his sedendorum equorum potestatem datam esse cognoscat, ut
che elencava in modo puntiglioso i soli autorizzati all’uso nullo prioris sanctionis timore teneantur per ea sane loca, quae neque
del cavallo: tuttavia lo si può inferire dalla riedizione del- abactoribus neque aliis criminationibus infamata sunt. dat. xi kal. iul.
mediolano valentiniano et valente aa. conss. (365 iun. 21). 9.30.4 Idem
3
la relativa disposizione inclusa nel Codex Theodosiani.
aa. ad valentinum consularem piceni. palatini utendorum equorum per
picenum ad itinerum necessitatem habeant facultatem. dat. xvii kal. ian.
mediolano valentiniano et valente aa. conss. (365 dec. [?] 16) 9.30.5
3 Impp. arcadius et honorius aa. benigno vicario urbis romae. pastores va-
Questa la riformulazione nel: Codex Theodosiani: 9.30.0. Quibus
equorum usus concessus est aut denegatus 9.30.01 Impp. valentinianus leriae provinciae vel piceni uti equinis animalibus non iubemus. alio-
et valens aa. ad mamertinum praefectum praetorio. exceptis senatoribus quin, si interdictus usus animalium vindicetur, conscios usurpationis
atque honoratis, sed et his, qui provincias administrant, veteranis etiam, huius seu dominos vel procuratores relegationis poena retinebit. dat. kal.
qui sub armis militia functi sunt, et decurionibus ceteris omnibus per decemb. mediolano theodoro v. c. cons. (399 dec. 1).

parte prima - la fine del mondo antico 29